Vốn là gì? Các phương thức huy động vốn cho doanh nghiệp

Vốn là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định sự thành công hay thất bại của một doanh nghiệp. Dù là một công ty mới thành lập hay một doanh nghiệp đã có tên tuổi, việc hiểu rõ và quản lý tốt các nguồn vốn luôn là yếu tố then chốt giúp duy trì sự ổn định và phát triển bền vững.

Tuy nhiên, khái niệm về vốn, các loại vốn cũng như các phương thức huy động vốn có thể khiến nhiều người gặp khó khăn trong việc nắm bắt. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về ‘vốn là gì’, các loại vốn trong doanh nghiệp và cách thức huy động vốn hiệu quả.

1. Vốn là gì?

Vốn có thể được hiểu đơn giản là nguồn lực tài chính cần thiết để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Vốn không chỉ là tiền mà còn là tài sản, tài nguyên giúp doanh nghiệp hoạt động và sinh lời. Vốn có thể là nguồn lực đến từ nhiều hình thức khác nhau như tiền mặt, tài sản cố định, hoặc nguồn tài chính huy động từ các tổ chức khác.
Các loại vốn trong doanh nghiệp có thể được phân chia thành các loại sau:

Vốn tự có: Đây là loại vốn doanh nghiệp tự tạo ra từ các hoạt động kinh doanh hoặc từ sự đóng góp của các cổ đông, nhà đầu tư. Vốn tự có bao gồm vốn chủ sở hữu và lợi nhuận chưa phân phối.

Vốn vay: Đây là nguồn vốn mà doanh nghiệp phải vay mượn từ các ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính. Vốn vay thường có thời gian vay cụ thể và có lãi suất đi kèm. Doanh nghiệp phải trả nợ và lãi theo hợp đồng đã ký kết.

Vốn lưu động: Đây là nguồn vốn dùng để tài trợ cho các hoạt động sản xuất, tiêu thụ hàng hóa trong ngắn hạn. Vốn lưu động thường được sử dụng để thanh toán cho các chi phí như nguyên vật liệu, tiền lương, chi phí sản xuất.

Vốn cố định: Là nguồn vốn dùng để đầu tư vào các tài sản lâu dài như nhà xưởng, máy móc, thiết bị, hay các khoản đầu tư tài chính dài hạn. Vốn cố định thường không thể chuyển đổi thành tiền mặt ngay lập tức nhưng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển lâu dài của doanh nghiệp.

2. Vai trò của vốn trong doanh nghiệp

Vốn không chỉ đơn giản là tiền hay tài sản mà còn đóng vai trò quan trọng trong chiến lược và phát triển của doanh nghiệp. Cụ thể, vốn giúp doanh nghiệp:

• Duy trì hoạt động sản xuất: Không có vốn, doanh nghiệp không thể mua nguyên vật liệu, trả lương cho nhân viên, hoặc duy trì các chi phí hoạt động khác.
• Đảm bảo tính ổn định tài chính: Vốn là yếu tố đảm bảo rằng doanh nghiệp có khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn và không gặp phải tình trạng thiếu hụt tiền mặt.
• Tăng trưởng và mở rộng: Vốn giúp doanh nghiệp đầu tư vào các dự án mới, phát triển sản phẩm hoặc mở rộng thị trường. Việc huy động đủ nguồn vốn sẽ quyết định khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững của doanh nghiệp.
• Quản lý rủi ro: Vốn giúp doanh nghiệp đối phó với các rủi ro bất ngờ như suy thoái kinh tế, chi phí phát sinh hay khủng hoảng tài chính. Một nguồn vốn vững mạnh giúp doanh nghiệp giảm thiểu các tác động tiêu cực từ các yếu tố này.

3. Cách thức huy động vốn trong doanh nghiệp

Tại Việt Nam, hiện có 8 hình thức huy động vốn thông thường cho doanh nghiệp, đặc biệt là với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, bao gồm:

• Góp vốn ban đầu
• Huy động vốn từ lợi nhuận không chia
• Huy động vốn bằng thỏa thuận vay tiền từ tổ chức, cá nhân
• Huy động vốn từ tín dụng thương mại
• Huy động vốn từ tín dụng ngân hàng
• Huy động vốn từ phát hành trái phiếu
• Huy động vốn từ phát hành cổ phiếu
• Huy động vốn từ các quỹ đầu tư

Ở bài viết này, Ban biên tập đi vào phân tích 4 phương pháp huy động vốn phổ biến nhất dành cho các doanh nghiệp Việt.

3.1. Huy động vốn từ ngân hàng

Một trong những cách thức phổ biến nhất để huy động vốn là vay vốn từ các ngân hàng. Các khoản vay ngân hàng có thể được sử dụng để tài trợ cho các dự án đầu tư, chi trả chi phí hoạt động hoặc mở rộng quy mô sản xuất. Tuy nhiên, vay vốn ngân hàng đi kèm với chi phí lãi suất và một số yêu cầu nghiêm ngặt từ ngân hàng, chẳng hạn như tài sản đảm bảo và phương án kinh doanh rõ ràng.

Ưu điểm:

• Tiếp cận được nguồn vốn lớn.
• Thủ tục vay vốn nhanh chóng, dễ dàng khi doanh nghiệp có lịch sử tín dụng tốt.

Nhược điểm:

• Phải trả lãi suất.
• Nếu không thanh toán đúng hạn, có thể ảnh hưởng đến uy tín và tài chính của doanh nghiệp.

3.2. Huy động vốn từ cổ đông

Doanh nghiệp có thể huy động vốn thông qua việc phát hành cổ phiếu để bán cho các nhà đầu tư hoặc cổ đông. Đây là một cách huy động vốn phổ biến đối với các công ty cổ phần. Việc phát hành cổ phiếu sẽ giúp doanh nghiệp thu hút thêm nguồn vốn mà không phải trả lãi suất.

Ưu điểm:

• Không cần trả lãi suất hay gánh nặng nợ nần.
• Tăng khả năng phát triển và mở rộng quy mô.

Nhược điểm:

• Làm giảm tỷ lệ sở hữu của các cổ đông hiện tại.
• Quy trình phức tạp và cần phải tuân thủ các quy định pháp lý nghiêm ngặt.

3.3. Huy động vốn từ các nhà đầu tư mạo hiểm

Đối với các doanh nghiệp mới thành lập hoặc các startup, việc huy động vốn từ các nhà đầu tư mạo hiểm (Venture Capital – VC) là một phương án hiệu quả. Các nhà đầu tư mạo hiểm sẽ cung cấp vốn cho doanh nghiệp đổi lấy một phần cổ phần trong công ty. Đây là phương thức huy động vốn giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực để phát triển sản phẩm, mở rộng thị trường.

Ưu điểm:

• Giúp doanh nghiệp có nguồn lực tài chính lớn để mở rộng và phát triển.
• Các nhà đầu tư mạo hiểm thường cung cấp thêm kiến thức, kinh nghiệm và kết nối mạng lưới cho doanh nghiệp.

Nhược điểm:

• Phải chia sẻ quyền điều hành và lợi nhuận với các nhà đầu tư.
• Các nhà đầu tư mạo hiểm thường yêu cầu doanh nghiệp có kế hoạch phát triển rõ ràng và tỉ lệ tăng trưởng cao.

3.4. Huy động vốn từ các quỹ đầu tư

Ưu điểm:

• Được nhà đầu tư hỗ trợ không chỉ về vốn mà còn cả về chiến lược kinh doanh, đánh giá rủi ro, kết nối nguồn lực và nâng cao năng lực của đội ngũ điều hành, từ đó tăng tốc phát triển cho doanh nghiệp
• Doanh nghiệp ở giai đoạn đầu hầu như không cần tài sản đảm bảo
• Sau mỗi vòng đầu tư, giá trị doanh nghiệp sẽ tăng lên cùng với định giá tương ứng của quỹ đầu tư ở từng giai đoạn
• Có thể đem lại hiệu quả về mặt truyền thông – marketing cho doanh nghiệp khi công bố gọi vốn thành công

Nhược điểm:

• Doanh nghiệp có thể bị kiểm soát/ chi phối một phần hoặc toàn bộ, tùy thuộc tỉ lệ sở hữu của nhà đầu tư và khả năng hiện thực hóa cam kết của đội ngũ sáng lập > rủi ro đánh mất thương hiệu của mình vào tay các nhà đầu tư
• Quá trình thực hiện không dễ dàng và cần phải đầu tư nhiều thời gian và công sức vào việc thu hút, thuyết phục các quỹ đầu tư.

4. Lợi ích và thách thức khi huy động vốn

Việc huy động vốn có thể mang lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, nhưng cũng không thiếu các thách thức.

Một số lợi ích chính có thể kể đến như:

• Tăng trưởng bền vững: Khi có đủ vốn, doanh nghiệp có thể mở rộng hoạt động, phát triển sản phẩm mới và mở rộng thị trường.
• Giảm thiểu rủi ro tài chính: Vốn giúp doanh nghiệp đối phó với các khó khăn tài chính hoặc khủng hoảng.

Tuy nhiên, cũng có không ít thách thức như:

• Áp lực từ nợ vay: Khi vay vốn, doanh nghiệp phải chịu chi phí lãi suất và có thể gặp khó khăn nếu không có chiến lược trả nợ hợp lý.
• Mất quyền kiểm soát: Khi huy động vốn từ cổ đông hoặc nhà đầu tư mạo hiểm, doanh nghiệp có thể mất quyền kiểm soát hoàn toàn đối với các quyết định chiến lược của công ty.

5. Kết luận

Vốn là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động, phát triển và đối phó với các rủi ro. Việc hiểu rõ về các loại vốn và cách thức huy động vốn không chỉ giúp doanh nghiệp đảm bảo tài chính ổn định mà còn mở ra cơ hội phát triển và mở rộng. Việc lựa chọn phương thức huy động vốn phù hợp với tình hình tài chính và chiến lược của doanh nghiệp sẽ góp phần tạo nên sự thành công trong tương lai.